Kết quả tích cực sau 10 năm thực hiện công ước khung về kiểm soát thuốc lá tại Việt Nam

“Việt Nam đã đạt nhiều thành công sau một thập kỷ thực hiện công ước khung về kiểm soát thuốc lá, với tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới, ở thanh thiếu niên đều giảm, tỷ lệ người dân nhận thức về tác hại của thuốc lá tăng lên đáng kể” – đây là nhận xét của bác sĩ Gabit Ismailov, Phó trưởng Đại diện Văn phòng Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam.

Nhằm bảo vệ các thế hệ hiện nay và tương lai khỏi các hậu quả tàn phá về sức khỏe, xã hội, môi trường và kinh tế của việc tiêu thụ thuốc lá và phơi nhiễm với khói thuốc, năm 2005, Việt Nam đã tham gia Công ước khung về kiểm soát thuốc lá, trong đó cam kết có những hành động cụ thể để giảm tình trạng hút thuốc lá.

Thông qua các chương trình tuyên truyền về tác hại của thuốc lá, quy định những nơi được hút thuốc, tỉ lệ hút thuốc lá ở nam giới trưởng thành đã giảm dần. Theo thống kê mới nhất, tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở nam giới ở nước ta hiện là 47,4%, tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở thanh thiếu niên là 2,5% (so với các con số tương ứng của năm 2010 là 56,1% và 3,3%).

Khi được phỏng vấn về tác hại của thuốc lá, nhiều bạn trẻ đã thể hiện nhận thức rất đúng đắn như “Trước kia, nhiều người hút thuốc vô tội vạ, nhưng giờ họ đã có ý thức hơn khi đến nơi làm việc thì không hút thuốc. Họ không chỉ bảo vệ mình mà còn bảo vệ những người xung quanh”, hay “ Ngày trước chị em phụ nữ thấy phái mạnh hút thuốc lá là chuyện bình thường. Nhưng giờ họ ý thức được tác hại của thuốc lá, vì vậy thấy người hút thuốc lá bên cạnh mình thì nhắc nhở tắt thuốc đi”.

Tác hại nhãn tiền và về lâu về dài của thuốc lá

Mục tiêu đến năm 2020 tỷ lệ hút thuốc của thanh thiếu niên xuống 18%, tỷ lệ hút thuốc nam giới xuống gần 40%

Phòng chống tác hại của thuốc lá: Con đường còn dài

Tuy nhiên, bác sĩ Gabit Ismailov cũng cho rằng, bên cạnh những thành quả đạt được, Việt Nam còn nhiều việc phải làm để đạt mục tiêu đặt ra trong Chiến lược quốc gia về phòng chống tác hại của thuốc lá đến năm 2020.

“Mặc dù Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá của Việt Nam đã được ban hành, nhưng chúng ta vẫn thấy nhiều người hút thuốc nơi công cộng. Rõ ràng, hành động này là vi phạm luật pháp. Và điều Việt Nam cần làm là thi hành luật. Ngoài ra, Việt Nam cũng cần nâng cao nhận thức của người dân. Việt Nam cũng cần sử dụng hiệu quả Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá để phục vụ công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, giảm số người hút thuốc tại Việt Nam.” – bác sĩ Gabit Ismailov cho biết.

Rõ ràng, bên cạnh việc làm sao thực thi hiệu quả Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá của Việt Nam, giảm nhu cầu tiêu thụ thuốc lá thông qua các hình thức khác cũng là một vấn đề đặt ra hiện nay. Theo công ước khung về kiểm soát thuốc lá, các nước tham gia cần sử dụng thuế như một công cụ hữu hiệu để giảm nhu cầu tiêu thụ thuốc lá.

Hiện mức thuế đối với sản phẩm này còn thấp, khiến giá tiêu thụ thuốc lá vẫn ở mức thấp so với mức thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam. Do đó, công cụ thuế vẫn chưa phát huy tác dụng. Ngoài ra, nguồn thuốc lá lậu chưa bị ngăn chặn cũng gây cản trở đối với việc giảm nguồn cung sản phẩm thuốc lá.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Xuyên, để theo dõi và đánh giá hiệu quả của việc thực thi Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế sẽ tổ chức điều tra lần thứ hai về thực trạng sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành năm 2015, đồng thời triển khai thí điểm thành lập dịch vụ cai nghiện thuốc lá tại năm bệnh viện Trung ương và thành phố trước khi mở rộng trên toàn quốc.

Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế) cũng sẽ trung hỗ trợ các hoạt động để tăng cường thực thi nghiêm Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá trên toàn quốc.

Với những biện pháp quyết liệt này, Việt Nam hy vọng có thể thực hiện thành công các cam kết khi tham gia Công ước khung về kiểm soát thuốc lá, hoàn thành mục tiêu đến năm 2020 là giảm tỷ lệ hút thuốc của thanh thiếu niên xuống 18%, tỷ lệ hút thuốc nam giới xuống gần 40%.